Czy gluten jest rzeczywiście szkodliwy dla naszego zdrowia?

Czym jest gluten?

Gluten to nic innego jak rodzaj białka roślinnego, który występuje w rozmaitych ziarnach zbóż – jęczmieniu, pszenicy, życie oraz owsie. Gliadyny i gluteniny są proteinami determinującymi właściwości glutenu. To właśnie one umożliwiają mu wiązanie wody, co sprawia, że jego dodatek zapewnia produktom miękkość, pulchność i sprężystość. Dlatego też ciasta zawierające gluten charakteryzuje niesamowita puszystość, a same wypieki odznaczają się łatwiejszym zachowaniem świeżości.

Ponadto glutenowi przypisuje się wartościowy wpływ na poprawę walorów smakowych. Gdzie można go spotkać? Praktycznie w większości produktów! Oprócz mąk z wyżej wymienionych ziaren zbóż, które wykorzystywane są do pieczywa, makaronów i deserów, gluten występuje też w składzie:

• wędlin
• smakowych alkoholi
• konserw i przetworów
• niektórych przyprawach
• sosach i daniach „z torebki”
• dań mącznych (np. naleśniki, pierogi)
• pizzy i innych fastfoodach z ciastem bądź pieczywem
• wszelkich słodyczy (zwłaszcza herbatniki, wafelki i batoniki)

Gluten, a jego wpływ na zdrowie – co może powodować?

Demonizowanie glutenu i postrzeganie go jako składnika o niezwykle szkodliwym wpływie na nasze zdrowie jest uzasadnione jedynie w kilku przypadkach. Z całą pewnością nie powinno to dotyczyć osób zdrowych. Brak potwierdzonej nietolerancji nie ma tak naprawdę podstaw, aby na dobre wyeliminować go z jadłospisu.

Zupełnie inaczej jest w przypadkach osób, które kiepsko tolerują białko zgromadzone w ziarnach zbóż. Specjaliści wyróżniają cztery główne modele nietolerancji glutenu.

Celiakia

To choroba o charakterze autoimmunologicznym, która ma genetyczne podłoże. W jej przypadku spożycie glutenu jest rzeczywiście szkodliwe dla naszego zdrowia, gdyż powoduje uszkodzenie i zanik kosmków jelitowych. To z kolei prowadzi zaburzenia prawidłowego wchłaniania składników odżywczych z dostarczanego pożywienia.

Choroba Duhringa

Nietolerancja glutenu, która wywołuje wyłącznie objawy dermalne (skórne) – osoby cierpiące z jej powodu borykają się z występowaniem swędzących grudek, rumienia i nieestetycznych pęcherzy na ciele po zjedzeniu produktu glutenowego.

Alergia na gluten

Spożycie produktów zawierających gluten powoduje niezwykle silne i niebezpieczne reakcje alergiczne, które mogą występować z różnym nasileniem i w różnym tempie. Wyróżnia się dwa typy alergii glutenowej:

• Typ I – uzależniony od przeciwciał IgE i prowadzący do objawów ze strony systemu immunologicznego np. wymioty, pokrzywka, katar czy skurcz oskrzeli
• Typ II – niezwiązany z przeciwciałami IgE i prowadzący do m.in. bólu głowy, biegunek, zaparć czy zmian skórnych

Nadwrażliwość na gluten

Problem nadwrażliwości dotyczy osób, które mają potwierdzony brak celiakii i alergii na gluten. W ich przypadku spożycie produktu zawierającego gluten powoduje szereg niekorzystnych następstw dopiero po kilku godzinach. Następstwami są natomiast wzdęcia, osłabienie, uczucie zmęczenia, bóle brzucha i głowy czy egzema.